Poniższy list jest tłumaczeniem publikacji, która oryginalnie pojawiła się na stronie defendingwomen-defendingrights.org.
Od początku masowych protestów po śmierci w areszcie Mahsy Amini, która została aresztowana przez policję do spraw moralności za niewłaściwie noszony hidżab, aresztowano dziesiątki zwykłych obywatelek i obrończyń praw człowieka. Protesty te są o tyle istotne, że po raz pierwszy społeczeństwo protestuje, by domagać się praw dla kobiet i odpowiedzialności za śmierć kobiety w areszcie. Osoby protestujące przeciwko śmierci Mahsy wyraziły kilka żądań, m.in. pociągnięcie policji do odpowiedzialności za jej śmierć w areszcie, likwidacji policji ds. moralności i zniesienia przepisów dotyczących obowiązkowego hidżabu.
W miarę narastania protestów dołączały do nich inne osoby z różnymi żądaniami i zarzutami. Dołączyły do nich także osoby z żądaniami ekonomicznymi, obywatele mający dość korupcji i przemocy ze strony państwa oraz osoby domagające się demokracji i zmian politycznych. Jednak duża liczba kobiet obecnych w tych protestach i główne hasło protestujących „Kobieta, Życie, Wolność” są bardzo ważne, ponieważ odzwierciedlają ich feministyczny charakter. Po protestach bezprecedensowa liczba obrończyń praw człowieka, dziennikarek oraz działaczek politycznych, obywatelskich i społecznych została aresztowana w ramach działań prewencyjnych mających na celu kontrolę rozprzestrzeniania się i kontynuacji krajowych protestów. Ponieważ żądania protestujących mają charakter feministyczny i skupiają się na kobietach, działaczki feministyczne i obrończynie praw człowieka (WHRD) były w ostatnich dniach szczególnie atakowane. Wśród nich są również aktywistki studenckie, które prowadziły protesty na terenie uniwersytetów. Ciągłe aresztowania WHRD i ta masowa rozprawa są szczególnie niepokojące, biorąc pod uwagę dużą liczbę obrończyń praw człowieka, które już przebywają w więzieniach, odbywając długie kary pozbawienia wolności lub oczekując na wykonanie wyroków.
W niniejszym raporcie FEMENA opracowała wstępną listę zatrzymanych WHRD na podstawie wiarygodnych doniesień, w tym wiadomości lub postów w mediach społecznościowych od zaufanych osób, członków rodzin i kolegów. Zdajemy sobie sprawę, że już teraz liczby są znacznie wyższe niż to, co udokumentowane w tym raporcie, ale procesy sprawozdawcze i dokumentacyjne są powolne, zwłaszcza w przypadku tych dotyczących WHRD, które są mniej znane. Przewidujemy również, że liczby te będą rosły.
Szczególnie ważne jest tworzenie list wcześnie, jako sposób na podkreślenie aresztowania mniej znanych WHRD. W ten sposób międzynarodowe organizacje praw człowieka mogą być świadome aresztowań i nadal angażować się w śledzenie ich spraw w nadchodzących tygodniach i miesiącach. FEMENA będzie aktualizować listę w miarę możliwości, aby uwzględnić nazwiska kolejnych WHRD, które zostały aresztowane oraz informacje o wszystkich WHRD, które zostały uwolnione. Zwracamy się do międzynarodowych organizacji praw człowieka i organów ONZ o zobowiązanie się do śledzenia tych spraw i wywarcia presji na irańskie władze do uwolnienia działaczek, a także zwykłych obywatelek aresztowanych w trakcie protestów.
Według doniesień pięć WHRD, Faranak Rafiee, Bahar Zangiband, Azadeh Jama’ati, Mahroo Hedayati, Baran Sae’di, wszystkie będące członkiniami Jivano Women’s Organization zostały aresztowane w dniu 19 września 2022 roku, po wezwaniu przez siły bezpieczeństwa w mieście Sanandaj w prowincji Kurdystan.
Jivano Women’s Organization jest niezależną inicjatywą skupioną na promowaniu równości płci w Kurdystanie. Ta niezależna grupa realizuje działania od 2020 roku, skupiając się na zapobieganiu i eliminowaniu przemocy wobec kobiet oraz promowaniu równości. W ciągu ostatnich dwóch lat członkinie tej organizacji pozarządowej zorganizowały m.in. spotkania feministyczne, grupy edukacyjne na temat feminizmu i równości płci oraz prowadziły działania zwiększające świadomość na temat wielu kwestii, zwłaszcza przemocy wobec kobiet i kobietobójstwa.
Ataki na Kurdyjki
Kurdyjskie WHRD stały się szczególnym celem ataków po śmierci w areszcie Mahsy Amini, która sama była Kurdyjką. Protesty wybuchły najpierw w mieście Saqqez, czyli rodzinnym mieście Mahsy Amini, jednak szybko rozprzestrzeniając się na inne kurdyjskie miasta, a następnie na cały kraj.
Evin Rasti, działaczka na rzecz praw kobiet z Marivan została aresztowana 19 września 2022 roku i zabrana w nieznane miejsce. Siły bezpieczeństwa skonfiskowały telefony komórkowe wszystkich członków jej rodziny.
Nadzorowane i narażone
Protesty po śmierci Mahsy Amini rozprzestrzeniły się na mniejsze i konserwatywne miasta, z których niektóre rzadko angażowały się w protesty. WHRD uczestniczące w protestach narażone są na niebezpieczeństwo, ponieważ są regularnie inwigilowane. Jednak dla osób z małych miast to ryzyko jest większe.
Leila Abbasi, WHRD w mieście Bijar w Kurdystanie została aresztowana 20 września we własnym domu. Jej zatrzymanie jest związane z udziałem w antyrządowych protestach.
Mansoureh Mousavi, profesorka uniwersytecka, socjolożka i WHRD została aresztowana 20 września 2022 roku w jej rodzinnym mieście Mashhad. Siły bezpieczeństwa wtargnęły do miejsca zamieszkania badaczki, skonfiskowały jej laptop i pisma. Nie jest jasne, gdzie jest przetrzymywana. Badania Mansoureh Mousavi skupiają się na socjologii ciała i obejmują kwestie takie jak seksualność nastolatków, nastoletnie matki, relacje seksualne, menstruacja czy represja seksualnych pragnień.
Regularne zagrożenia i represje
21 września 2022 roku kurdyjsko-irańska WHRD, Zhina Modares Gorji została aresztowana w mieście Sanandaj. Podczas rozmowy telefonicznej ze swoją rodziną 25 września Zhina wyjaśniła, że ona i dziesięć innych osób były przetrzymywane w centrum zatrzymań dla młodzieży w Sanandaj w przerażających warunkach. W sprzeciwie wobec złego i brutalnego traktowania złym warunkom więziennym ogłosiła, że planuje rozpocząć strajk głodowy.
Zhina napisała poruszający utwór o śmierci Mahsy Amini i zadeklarowała, że będzie protestować przeciwko temu niesprawiedliwemu zabójstwu i będzie nadal walczyć o żądania kobiet. Niedługo potem została aresztowana. Zhina jest długoletnią aktywistką, a jej praca koncentrowała się na zapobieganiu przemocy wobec kobiet. Zhina prowadzi księgarnię w swoim mieście i była aktywną członkinią Kampanii Miliona Podpisów w Sanandaj.
Po zabiciu Mahsy Amini kobieta była zastraszana przez siły bezpieczeństwa przy wielu okazjach. Kontaktowali się z nią przez telefon i pojawiali się w jej miejscu pracy. Ostrzegali ją, aby nie kontynuowała swojego działania i aby nie brała udziału w protestach, w przeciwnym razie grozi jej aresztowanie.
Aresztowane na protestach
Leila Saqezi (znana również jako Leila Pahsai), WHRD z Kurdystanu, została aresztowana w czwartek, 22 września 2022 roku, na Placu Azadi w Sanandaj. Nie jest jasne, gdzie jest przetrzymywana. Leila ma tytuł magistra z socjologii i pracuje nad prawami kobiet i aktywnością obywatelską kobiet.
Mozhgan Kavusi, kurdyjska badaczka, pisarka i dokumentalistka została aresztowana 22 września 2022 roku w swoim rodzinnym mieście Nowshahr w prowincji Mazandaran. Mozhgan Kavusi została aresztowana podczas protestów również w listopadzie 2019 roku. Została oskarżona o propagandę przeciwko państwu, zakłócanie porządku publicznego oraz przynależność do grup antypaństwowych. Skazano ją na 30 miesięcy więzienia. Mozhgan opublikowała dwie książki i wyreżyserowała film dokumentalny „Hiva”.
Aresztowanie dziennikarki, która ujawniła historię Mahsy
Niloufar Hamedi, irańska WHRD i prominentna dziennikarka dziennika Sharq, została aresztowana w swoim domu w Teheranie w czwartek, 22 września 2022 roku. W ostatnich latach Niloufar tworzyła ważne relacje dotyczące łamania praw kobiet. Jej sprawozdania odgrywały kluczową rolę w ujawnieniu problemów, z jakimi mierzą się kobiety w Iranie. W swoich relacjach Niloufar poruszała takie tematy jak zakaz wstępu kobiet na stadiony, kobietobójstwo, autonomia cielesna kobiet czy obowiązek noszenia hidżabu.
Niloufar zrelacjonowała również brutalne zachowanie policji do spraw moralności wobec pewnej kobiety i jej rodziny, która wybrała się na poranny spacer w parku Pardisan w Teheranie. W czasie tej konfrontacji policja wystrzeliła dziesięć pocisków i zraniła męża tej kobiety. Relacja Niloufar z tego zdarzenia wywołała publiczne oburzenie w kwestii obowiązkowego hidżabu oraz brutalnych praktyk stosowanych przez policję ds. moralności. Niloufar była pierwszą dziennikarką, która opisała historię Mahsy Amini, gdy ta leżała w szpitalu w Kasrze będąc w śpiączce. Opublikowała też pierwsze zdjęcia Mahsy i jej rodziny w mediach społecznościowych.
Żądania rozliczenia policji
Śmierć Mahsy Amini zapoczątkowała ogromny gniew, który doprowadził do masowych protestów w całym kraju. Doszło do tego częściowo dlatego, że bardzo wiele kobiet ma podobne doświadczenia związane z aresztowaniami, upokorzeniami i przemocą z rąk policji ds. moralności. Policja ta nie tylko brutalnie traktuje obywatelki, ale nawet bezkarnie je zabija.
Nagłośnienie historii Mahsy przez media informacyjne w Iranie pomogło w dotarciu z tą historią dalej. Pomimo gróźb, jej rodzina wypowiadała się w mediach na terenie kraju i poza nim. Jej bliscy konsekwentnie zaprzeczali informacjom podawanych przez władze, że Mahsa zmarła w wyniku istniejących wcześniej problemów zdrowotnych, które spowodowały u niej atak serca. Rodzina Amini zacięcie wzywa do pociągnięcia policji do odpowiedzialności.
Aby stłumić protesty wywołane gniewem obywateli, policja używa przemocy, raniąc, a nawet zabijając osoby w nich uczestniczące. W związku z tym oczekujemy, że ludzie nadal będą domagać się pociągnięcia policji do odpowiedzialności za nadmierne używanie przemocy i zabijanie protestujących. Ta kwestia musi zwiększyć swój zasięg poprzez obrończyń praw i ich organizacje w kraju i na arenie międzynarodowej.