„It’s coming home” (pol. „Wraca do domu”) – tak brzmi wers z brytyjskiej piosenki „Three Lions” zespołu the Lightning Seeds z 1996 roku. Chwytliwa przyśpiewka początkowo miała odnosić się do mistrzostw świata w piłce nożnej, których gospodarzem była wtedy Anglia. Jak śpiewają dalej twórcy – „Football’s coming home” (pol. „Piłka nożna wraca do domu”). Tekst nawiązuje do historii sportu, którego powstanie w jego obecnej formie miało miejsce w dziewiętnastowiecznej Anglii. Dzisiaj slogan „It’s coming home” jest używany przez brytyjskich kibiców przy każdym dużym międzynarodowym turnieju piłki nożnej, szczególnie mistrzostwach świata, jako wyraz nadziei na wygraną. [1]
„He’s coming home” (pol. „On wraca do domu”) to hasło kampanii społecznej przeprowadzonej jesienią 2022 roku przez organizację Women’s Aid Federation of England. Organizacja na co dzień zajmuje się walką z przemocą domową wobec kobiet i dzieci. [2] Slogan kampanii nawiązuje do wersu znanej Anglikom piosenki. To on, czyli mężczyzna zawsze po meczu wraca do domu, często pijany i zdolny do przemocy.
Gdy w tle postępowały przygotowania do mistrzostw świata w piłce nożnej w Katarze, a fani futbolu nie mogli doczekać się rozpoczęcia największej na świecie międzynarodowej rywalizacji, Women’s Aid zawczasu przekierowywało uwagę na związaną z tym sportem przemoc wobec kobiet. Badania przeprowadzone przez Uniwersytet w Lancaster w 2013 roku dowodzą bowiem, że przypadki przemocy domowej w Wielkiej Brytanii są zgłaszane o 38% częściej, gdy reprezentacja Anglii przegrywa mecz [3].
plakat, na którym widoczna jest flaga Anglii z napisem He’s coming home: fragment kampanii Women’s Aid.
Choć kampania po raz pierwszy zwróciła uwagę międzynarodowych mediów, nie była pierwszą próbą nagłośnienia tego tematu. Już przy okazji poprzednich mistrzostw świata w 2018 roku, inna charytatywna organizacja w Anglii, The Pathway Project, alarmowała o związku turniejów piłki nożnej i wzmożonej przemocy domowej [4].
Screenshot z Twittera, pokazujący infografikę ze statystykami i napisem: No one wants England to win more than women. Domestic abuse rates increase by 38% when England lose.
Twórcy kampanii powoływali się na wspomniane już badania z Uniwersytetu w Lancaster. W badaniach wzięto pod uwagę dane zebranych podczas mistrzostw świata z 2002, 2006 oraz 2010 roku opartych o zgłoszenia przemocy na policję. Gdy zatrważające statystyki mówią o 38% wzroście przemocy po przegranej, remis czy choćby i wygrana też mają swoje koszmarne konsekwencje – wtedy przypadków zgłoszonej przemocy domowej jest więcej o 26% [3].
Pozostają jedynie domysły, o ile jeszcze bardziej wstrząsające byłyby te statystyki, gdyby uwzględniały wszystkie przypadki takiej przemocy, w tym te niezgłoszone. Dane dotyczące przemocy domowej są bowiem często niedoszacowane, a chcąc bardziej reprezentatywnych statystyk, należałoby uwzględnić nie tylko zgłoszenia na policję, ale także pobyty w szpitalu czy schroniskach dla potrzebujących. [5]
W Wielkiej Brytanii udało się publicznie nakreślić problem już kilka razy. Choć to brytyjskie kampanie przebiły się do szerszej społeczności, podobną zależność przeanalizowano też w innych częściach świata. Badania przeprowadzone przez kanadyjski Uniwersytet w Calgary w 2017 roku jasno wskazały, że w dniach, gdy lokalna drużyna z Alberty rozgrywała mecz, zgłoszenia przemocy domowej rosły o 15% [6]. W Stanach Zjednoczonych natomiast zaobserwowano wzrost takich zgłoszeń o 10% gdy lokalna drużyna futbolu amerykańskiego przegrywała. Wnioski wyciągnięto w 2011 roku na podstawie 900 meczów rozegranych w ciągu 11 lat [7].
Co zatem powoduje tę globalną zależność między turniejami „męskich” sportów a domowym terrorem, którego ofiarami padają kobiety? Niektórzy badacze szukają zależności pomiędzy tradycyjnie męskim charakterem piłki nożnej jako dyscypliny sportowej, a tendencjami do przemocy i agresji.
„Sport służy konstruowaniu i nadaniu priorytetu szeregowi męskich wyobrażeń, w których twardość i agresja (jawna lub domniemana) są uznawane za normę”. [8]
Dziedziny zawłaszczone przez mężczyzn stwarzają więc doskonałe środowisko do rozwoju tzw. toksycznej męskości, pokazu dominacji i niezdrowej rywalizacji.
„Powszechna dostępność sportu w telewizji może sankcjonować męskie zachowania w ramach jego reguł. Może to promować przemoc i niebezpieczeństwo jako normatywne, pożądane i satysfakcjonujące, które mogą być łatwo dostępne, wyuczone i wzmocnione (Cowan, 2001)”. [9]
Potencjalnych scenariuszy może być więcej. Nieodłączną częścią tej sportowej rozrywki jest alkohol – niekiedy nawet w roli sponsora turnieju. Zakaz spożywania alkoholu podczas rozgrywek w Katarze spotkał się z międzynarodowym oburzeniem. Reklamy wielkich koncernów piwowarskich są na ogół transmitowane na trybunach boiska do piłki nożnej lub przed telewizorem w pubie bądź w domu. Bazując na danych dotyczących przestępstw w okresie ostatnich dziesięciu lat, dowiedziono, że wygrana drużyny narodowej Anglii skutkuje o 47% wyższą ilością zgłoszeń przemocy domowej związanej ze spożyciem alkoholu, a dzień po wygranej o 18% wyższą [5].
Rachel Goldsmith zaznacza, że to nie sama piłka nożna, lecz kultura z nią związana – kultura maczyzmu i normalizacji przemocy domowej, jest odpowiedzialna za wzrost przestępstw.
„Kiedy masz wydarzenie sportowe o wysokiej stawce, kiedy zaangażowane są emocje, możesz mieć pieniądze zaangażowane w zakład, w grę wchodzi alkohol – wszystkie te rzeczy mogą dać wbudowaną wymówkę, dlaczego występuje przemoc domowa, ale żadna z tych rzeczy faktycznie nie powoduje przemocy domowej”. [7]
Tym ważniejszym jest podkreślanie tego, jak kultura wszechobecnej przemocy i mizoginii znajduje sposoby na to, aby wytwarzać kolejne przestrzenie, w których kobiety stają się ofiarami.
Bibliografia:
[1] Grierson, J. (2018). “It’s coming home”: the meaning behind the Three Lions lyrics. The Guardian. https://www.theguardian.com/football/2018/jul/08/its-coming-home-the-meaning-behind-the-three-lions-lyrics [dostęp: 2.02.2023]
[2] Women’s Aid is asking the public to raise awareness of domestic abuse services during the World Cup to help survivors. (2022). Women’s Aid. https://www.womensaid.org.uk/womens-aid-is-asking-the-public-to-raise-awareness-of-domestic-abuse-services-during-the-world-cup-to-help-survivors/ [dostęp: 02.02.2023]
[3] Kirby, S., Francis, B., & O’Flaherty, R. (2013). Can the FIFA World Cup Football (Soccer) Tournament Be Associated with an Increase in Domestic Abuse? Journal of Research in Crime and Delinquency. https://doi.org/10.1177/002242781349484
[4] Spratt, V. (2018). The truth about domestic violence and the World Cup. BBC Three. https://www.bbc.co.uk/bbcthree/article/5a8677f8-58ea-44c8-a133-23ea2ae90abb [dostęp: 02.02.2023]
[5] Trendl, A., Stewart, N., & Mullett, T. L. (2021). The role of alcohol in the link between national football (soccer) tournaments and domestic abuse – Evidence from England. Social Science &Amp; Medicine. https://doi.org/10.1016/j.socscimed.2020.113457
[6] Boutilier, S., Jadidzadeh, A., Esina, E., Wells, L., & Kneebone, R. D. (2017). The Connection between Professional Sporting Events, Holidays and Domestic Violence in Calgary, Alberta. Social Science Research Network. http://dx.doi.org/10.11575/PRISM/35472
[7] Truong, K. (2018). What You Need To Know About Domestic Violence & Big Sporting Events. Refinery29. https://www.refinery29.com/en-us/domestic-violence-sports-events-study [dostęp: 02.02.2023]
[8] Burgess, I. & Edwards, A., & Skinner, J. (2003). Football culture in an Australian school setting: The construction of masculine identity. Sport, Education and Society, 8(2), 199-212.
[9] Williams, D. J. & Neville, F., G. (2014). Sport-related domestic violence: exploring the complex relationship between sporting events and domestic violence. in: M., F. Taylor, J. A. Pooley & R. S. Taylor (eds.) Overcoming domestic violence: Creating a dialogue around vulnerable populations. Social issues, justice and status. (Nova Science Publishers: New York) pp. 241-157.