Raport „Sprawozdanie z regulacji prostytucji w Unii Europejskiej: transgraniczne efekty i wpływ na równość płci i prawa kobiet” został przygotowany przez Marię Noichl i przyjęty większością głosów przez Parlament Europejski w dniu 14 września 2023.
Przegląd głosów polskich europosłanek i europosłów
Projekt dotyczący ujednolicenia regulacji prawnych w Unii Europejskiej został przygotowany przez niemiecką parlamentarzystkę Marię Noichl reprezentującą partię S&D (pełna nazwa: Grupa Postępowego Sojuszu Socjalistów i Demokratów w Parlamencie Europejskim). W ciągu tego roku odbywały się prace nad raportem w ramach posiedzeń Komisji Praw Kobiet i Równości Płci. W skład komisji, która głosowała nad projektem, wchodziły niżej wymienione osoby:
Isabella Adinolfi, Christine Anderson, Robert Biedroń, Vilija Blinkevičiūtė, Annika Bruna, Margarita de la Pisa Carrión, Rosa Estaràs Ferragut, Frances Fitzgerald, Lina Gálvez Muñoz, Alice Kuhnke, Elżbieta Katarzyna Łukacijewska, Radka Maxová, Karen Melchior, Johan Nissinen, Maria Noichl, Sandra Pereira, Pina Picierno, Samira Rafaela, Evelyn Regner, Diana Riba i Giner, Maria Veronica Rossi, Sylwia Spurek, Marco Zullo.
Ponadto, podczas głosowania Komisji z 27 czerwca 2023 roku nad ostateczną wersją raportu prezentowaną w Europarlamencie 14 września tego roku, w roli zastępczyni w ostatecznym głosowaniu komisyjnym pojawiła się m.in. polska europosłanka Ewa Kopacz.
Wszystkie polskie europosłanki i europosłowie wchodzący w skład komisji (tj. Elżbieta Katarzyna Łukacijewska, Ewa Kopacz oraz Robert Biedroń) zagłosowali za przyjęciem raportu. Jedynie Sylwia Spurek (Zieloni) zagłosowała przeciwko.
Raport został przedłożony na forum plenarnym Europarlamentu w dniu 14 września 2023 roku i przyjęty większością głosów. Oddano 234 głosy za, 175 przeciwko, a 122 osoby wstrzymały się od głosu.
Poniżej przedstawiamy, jak głosowały i głosowali polskie europarlamentarzystki i europarlamentarzyści. Przy nadchodzących wyborach warto pamiętać, jak głosują konkretne osoby zajmujące stanowiska polityczne oraz które partie reprezentują — przedstawiamy zarówno partie europejskie, jak i te, z których list kandydowali do Europarlamentu.
| + | Partia | 0 | Partia | – | Partia |
| Adamowicz | PPE | Thun und Hohenstein | Renew | Bielan | ECR |
| Arłukowicz | PPE | Brudziński | ECR | ||
| Buzek | PPE | Fotyga | ECR | ||
| Frankowski | PPE | Karski | ECR | ||
| Duda | PPE | Kruk | ECR | ||
| Ochojska | PPE | Kuźmiuk | ECR | ||
| Łukacijewska | PPE | Mazurek | ECR | ||
| Hubner | PPE | Możdżanowska | ECR | ||
| Cimoszewicz | S&D | Rafalska | ECR | ||
| Liberadzki | S&D | Rzońca | ECR | ||
| Biedroń | S&D | Saryusz-Wolski | ECR | ||
| Tarczyński | ECR | ||||
| Tobiszowski | ECR | ||||
| Waszczykowski | ECR | ||||
| Wiśniewska | ECR | ||||
| Zalewska | ECR | ||||
| Złotowski | ECR | ||||
| Spurek | Zieloni | ||||
Nieobecni podczas głosowania:
| PPE | S&D | ECR |
| Halicki | Balt | Czarnecki |
| Hetman | Belka | Jaki |
| Jarubas | Kohut | Jurgiel |
| Kalinowski | Miller | Kempa |
| Kopacz | Kloc | |
| Lewandowski | Kopcińska | |
| Olbrycht | Krasnodębski | |
| Sikorski | Legutko | |
| Poręba | ||
| Szydło | ||
Kontekst partyjny
Wszyscy polscy przedstawiciele parlamentarnej Lewicy, jako europosłowie zrzeszeni w S&D, w Polsce natomiast związani z SLD (Cimoszewicz, Liberadzki) oraz Wiosną (Biedroń), zagłosowali za przyjęciem projektu Marii Noichl (eurodeputowanej S&D). Partia Razem nie ma swoich członków w Europarlamencie, żadna z kandydatek i kandydatów Koalicyjnego Komitetu Wyborczego Lewica Razem (Razem, RSS, Unia Pracy) nie weszła do PE. Eurodeputowani zrzeszeni w SLD kandydowali do Parlamentu Europejskiego z list koalicyjnych, wraz z Platformą Obywatelską, Zielonymi i Nowoczesną. Robert Biedroń kandydował z KW Wiosna Roberta Biedronia. SLD, Wiosna oraz Razem utworzyły wspólną listę koalicyjną i klub parlamentarny Lewica kilka miesięcy później, w wyborach do Sejmu i Senatu na IX Kadencję (2019-2023).
Renew (Grupa Odnówmy Europę) zrzesza jedną polską posłankę, Różę Thun, która wstrzymała się od głosu. Róża Thun kandydowała do Europarlamentu z list Koalicji Europejskiej (PO, PSL, SLD, .N, Zieloni). Do 2021 roku działała w Platformie Obywatelskiej, obecnie zrzeszona w Polska 2050 (Trzecia Droga).
Grupa Zieloni (Verts/ALE) zrzesza jedną polską posłankę, Sylwię Spurek, która oddała głos przeciwko. Sylwia Spurek kandydowała z list Koalicji Europejskiej, będąc zrzeszoną w Wiośnie, z członkostwa w której zrezygnowała 28 października 2019 roku. Sylwia Spurek jako jedyna zagłosowała w jednej linii z europosłankami i europosłami wybranymi z list Prawa i Sprawiedliwości.
Najliczniej reprezentowane przez polskie europosłanki i europosłów ugrupowania to PPE (Grupa Europejskiej Partii Ludowej »Chrześcijańskich Demokratów«) oraz ECR (Europejscy Konserwatyści i Reformatorzy). W PPE zrzeszeni są głównie przedstawiciele Platformy Obywatelskiej i innych partii kandydujących z list Koalicji Europejskiej. ECR zrzesza posłanki i posłów Prawa i Sprawiedliwości.
Raport Marii Noichl: rola przemysłu seksualnego w opresji kobiet, usługi wyjścia i ujęcie socjoekonomiczne
Wbrew temu, co można przeczytać w licznych kampaniach dezinformacyjnych, przedstawiających jakoby większość europosłów opowiedziała się przeciwko projektowi, wliczając głosy neutralne (wstrzymanie się od głosu) — raport został przyjęty. Tak jak wstrzymanie się od głosu posłów i posłanek na Sejm przy okazji głosowania nad ustawą liberalizującą lub zaostrzającą prawo aborcyjne nie oznacza wsparcia żadnego z tych projektów, tak samo głosy neutralne w Europarlamencie nie oznaczają wsparcia żadnej ze stron. Wstrzymanie się od głosu w głosowaniach dotyczących praw człowieka to umycie rąk od podejmowania decyzji i rezygnacja z opowiedzenia się za prawami kobiet.
Sprawozdanie Marii Noichl to zbiór najważniejszych badań i aktów prawnych przyjętych przez instytucje europejskie oraz międzynarodowe (m.in. Komisję Europejską, Parlament Europejski, ONZ). Polityczka powołuje się w nim na deklaracje i konwencje mające na celu poprawę sytuacji kobiet, zapobieganie przemocy, w tym przemocy seksualnej, oraz badania wykazujące skuteczność dekryminalizacji kobiet w prostytucji i zaplecza socjoekonomicznego w postaci szeroko zakrojonych usług wyjścia.
Przyjęta przez Parlament Europejski wersja sprawozdania dostępna jest jedynie w wersji anglojęzycznej. Poniżej przedstawiamy fragmenty przetłumaczone na język polski.
[N]iniejsze sprawozdanie podkreśla znaczenie prawa każdej osoby do samoidentyfikacji w tym zakresie, mając jednak na uwadze, że w niniejszym sprawozdaniu celowo i wyłącznie używa się neutralnych terminów, a mianowicie osoby, a zwłaszcza kobiety w prostytucji, ponieważ nie chcemy idealizować rzeczywistości prostytucji ani maskować przemocy, nadużyć i wykorzystywania, których doświadcza znaczna większość osób w prostytucji, zwłaszcza kobiety i dziewczęta; mając na uwadze, że chcemy wyrazić szacunek dla znacznej większości osób trudniących się prostytucją, które nie uważają jej za normalną pracę lub możliwość kariery, które opuściłyby branżę usług seksualnych, gdyby mogły, i które uważają prostytucję za formę przemocy; mając na uwadze, że używając terminu prostytucja i kobiety/osoby trudniące się prostytucją, niniejsze sprawozdanie nie ma na celu dyskryminowania kogokolwiek ani piętnowania lub poniżania takich osób; mając na uwadze, że sformułowanie to nie powinno kojarzyć się z przestępczością lub moralnością. (…)
[S]eks musi opierać się na zgodzie, która może być wyrażona tylko swobodnie i dobrowolnie i nie może być zastąpiona wymianą pieniędzy; mając na uwadze, że prostytucja redukuje akty intymne do przypisanej wartości pieniężnej; mając na uwadze, że wykorzystywanie seksualne poprzez prostytucję innych osób jest rażącym naruszeniem praw i godności kobiet i oznacza, że zarówno osobę, jak i jej zgodę na aktywność seksualną można kupić za określoną kwotę (…).
[W] swojej preambule Konwencja ONZ o Zwalczaniu Handlu Ludźmi i Wyzysku poprzez Prostytucję Innych Osób wyraża, że prostytucja i towarzyszące jej niegodziwości handlu ludźmi w celu prostytucji są niezgodne z godnością i wartością osoby ludzkiej (…).
[R]óżne badania [1], [2] pokazują, że kobiety w prostytucji doświadczają bardziej rażących naruszeń praw człowieka, przemocy i wyzysku niż przeciętnie kobiety ogółem, w tym wysokiego poziomu przemocy ze względu na płeć, przemocy psychicznej, fizycznej i seksualnej; mając na uwadze, że kobiety w prostytucji zgłaszają traumę porównywalną z ofiarami tortur, a duża liczba kobiet w prostytucji zgłasza, że po wejściu w prostytucję zostały zgwałcone [3], [4], [5]; mając na uwadze, że w niektórych przypadkach doświadczają one również nadużyć instytucjonalnych i dalszego wykorzystywania; mając na uwadze, że sprawcami mogą być nie tylko brutalni nabywcy i wyzyskujące strony trzecie, takie jak sutenerzy, ale także, w niektórych przypadkach, organy ścigania [6], [7]. (…)
[P]onieważ osoby, a zwłaszcza kobiety tkwiące w prostytucji, są zazwyczaj marginalizowane i de facto kryminalizowane, ważne jest, aby stosować podejście oparte na prawach człowieka [8], biorąc pod uwagę fakt, że ponieważ osoby w prostytucji znajdują się w trudnej sytuacji, często nie są świadome swoich praw, ponieważ ich dostęp do wymiaru sprawiedliwości był zwykle utrudniany przez dyskryminujące stereotypy i stygmatyzację; mając na uwadze, że domniemanie przestępczości osób uprawiających prostytucję i dyskryminujące traktowanie oznaczają, że osoby w prostytucji często niechętnie zgłaszają władzom przypadki nadużyć i przemocy lub niechętnie korzystają z wymiaru sprawiedliwości z obawy przed zignorowaniem, brakiem wsparcia, grzywną, zatrzymaniem lub deportacją [9], lub tym, że zamiast tego same staną się przedmiotem dochodzenia karnego [10] (…); [w] związku z tym w każdym państwie członkowskim pilnie potrzebne są regularne szkolenia dla organów ścigania, aby zapewnić sprawiedliwe i pełne szacunku traktowanie osób uprawiających prostytucję, zwłaszcza kobiet i osób LGBTIQ+ (…).
[M]ając na uwadze, że dostęp do usług opieki zdrowotnej, w tym w zakresie zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego, ma zasadnicze znaczenie dla zachowania zdrowia przez osoby w prostytucji; mając na uwadze, że w niektórych państwach członkowskich, takich jak Polska, dostęp do takich usług opieki zdrowotnej został poważnie ograniczony, powodując nadmierny stres i niepokój, a także niekorzystne skutki zdrowotne dla osób, które ich potrzebują; mając na uwadze, że według niektórych badań [11] istnieje możliwość zmniejszenia liczby zakażeń wirusem HIV o 33-46% w ciągu następnej dekady, gdyby osoby w prostytucji zostały zdekryminalizowane; mając na uwadze, że kryminalizacja osób, w szczególności kobiet, uprawiających prostytucję prowadzi do rzadszego stosowania prezerwatyw, co prowadzi do większej liczby przypadków zakażeń i chorób przenoszonych drogą płciową; mając na uwadze, że w całej UE brakuje równego dostępu do leków zapobiegających zakażeniu HIV, takich jak leki PREP lub PEP; mając na uwadze, że kobiety i osoby LGBTIQ+ uprawiające prostytucję, które były narażone na represyjne działania policji, są trzykrotnie bardziej narażone na przemoc seksualną lub fizyczną i dwukrotnie bardziej narażone na zakażenie wirusem HIV [12] (…).
[W]ychodzenie z prostytucji jest często trudnym i długotrwałym procesem, który wymaga kompleksowego wsparcia społeczno-ekonomicznego, w tym wystarczających budżetów i indywidualnego doradztwa uwzględniającego różne czynniki przyciągające i wypychające, aby zapewnić programy wsparcia ukierunkowane na potrzeby i sprawić, by takie programy były skuteczne dla osób, które chcą porzucić prostytucję; mając na uwadze, że relacje społeczne we wspólnotach i między jednostkami są ważne dla promowania dróg wyjścia z prostytucji; mając na uwadze, że państwa członkowskie powinny promować programy prewencyjne, ścieżki wyjścia, programy wyjścia i włączenia oraz szeroko zakrojone, dogłębne programy edukacyjne na temat handlu ludźmi, wykorzystywania seksualnego, prostytucji i zgody, zarówno w szkołach, jak i w szerszym społeczeństwie, zwłaszcza w kraju lub krajach pochodzenia osoby w prostytucji; mając na uwadze, że programy te powinny obejmować bezpieczne zakwaterowanie, bezpieczną opiekę, odpowiednią opiekę medyczną, pomoc psychologiczną (terapię traumy), możliwości kształcenia/szkolenia, wsparcie na rzecz integracji z szerszą gospodarką oraz specjalistyczną pomoc dla kobiet uzależnionych i kobiet z dziećmi; mając na uwadze, że UE ustanowiła kilka programów finansowania w celu wspierania tej ważnej pracy, a państwa członkowskie powinny korzystać z tych programów, które są do ich dyspozycji (…).
[I]stnieje silny związek między prostytucją a handlem ludźmi w celu wykorzystywania seksualnego; mając na uwadze, że handel ludźmi definiuje się jako werbowanie, transport, przekazywanie, przechowywanie lub przyjmowanie ludzi za pomocą gróźb, siły, oszustwa, podstępu, uprowadzenia, nadużycia władzy, wykorzystania słabości lub innych form przymusu w celu wykorzystania ich dla zysku; mając na uwadze, że handel ludźmi stanowi problem w wielu dziedzinach i obszarach [13], ale, jak podkreślono w sprawozdaniu Komisji ws. Postępów w Zwalczaniu Handlu Ludźmi [14], handel ludźmi w celu wykorzystywania seksualnego pozostaje zdecydowanie najbardziej rozpowszechnioną formą handlu ludźmi w UE, biorąc pod uwagę, że 51% ofiar handlu ludźmi w UE jest przedmiotem handlu w celu wykorzystywania seksualnego [15]. (…)
[M]odel nordycki/równościowy, który zakłada dekryminalizację osób w prostytucji przy jednoczesnej kryminalizacji kupujących, nie jest kompleksowym rozwiązaniem ograniczającym popyt, handel usługami seksualnymi, przemoc lub wyzysk; mając jednak na uwadze, że dowody ze Szwecji i innych krajów wskazują, że prostytucja uliczna zmniejszyła się o połowę po wdrożeniu modelu nordyckiego/równościowego [16]; mając na uwadze, że popyt na osoby uprawiające prostytucję w Szwecji spadł z 13,6% do 7,9% w latach 1995-2008 w wyniku wdrożenia modelu nordyckiego/równościowego [17]; mając na uwadze, że dowody [18] z Francji również wskazują, że model przynosi pozytywne rezultaty, ponieważ od 2016 r. ponad 800 osób w prostytucji w tym kraju skorzystało z programów wyjścia, przy czym 87,5% osób wspieranych przez francuskie organizacje oddolne znalazło stabilną pracę przed zakończeniem programu wyjścia, a liczba dochodzeń w sprawach karnych dotyczących sutenerstwa i handlu ludźmi wzrosła o 54% od 2016 r. (…)
[W]iększość kobiet w prostytucji chciałaby z niej zrezygnować i dlatego należy podjąć wysiłki na rzecz promowania alternatyw i dróg wyjścia, tak aby kobiety, które tego pragną, miały pewność siebie i wsparcie, w tym wsparcie państwa, aby zbudować życie wolne od przemocy i prostytucji; wzywamy państwa członkowskie do podjęcia inicjatyw uświadamiających mających na celu informowanie osób w prostytucji o ich prawach, niezależnie od ich statusu prawnego i dostępu do alternatyw; podkreślamy, że aby program wyjścia był skuteczny, musi być łatwo dostępny i umożliwiać pomoc kobietom cierpiącym na choroby psychiczne, kobietom, które nie mówią w języku państwa członkowskiego, kobietom, które doświadczyły przymusu i wykorzystywania, a także kobietom uzależnionym [19], [20]; wzywamy państwa członkowskie do wdrożenia konkretnych środków i zapewnienia wystarczającego wsparcia finansowego osobom pragnącym porzucić prostytucję, aby ułatwić im integrację społeczną i zawodową; wzywamy państwa członkowskie do przeznaczenia niezbędnych zasobów na programy społeczne mające na celu zajęcie się podstawowymi przyczynami, które sprawiają, że ludzie wchodzą w prostytucję i pozostają w niej, oraz złagodzenie tych przyczyn poprzez wzmocnienie opieki medycznej, finansowej, prawnej, zatrudnienia, edukacji i szkoleń dla osób uprawiających prostytucję. (…)
Bibliografia:
[1] UN Office on Drugs and Crime (2019) ‘Global Study on Homicide — Gender-related killing of women and girls’.
[2] Federal Ministry for Family Affairs, Senior Citizens, Women and Youth (2004) ‘Health, Well-Being and Personal Safety of Women in Germany — A Representative Study of Violence against Women in Germany’.
[3] Scelles Foundation (2019) ‘La prévalence de l’état de stress post-traumatique chez les personnes prostituées’, 1 marca 2019.
[4] Farley, M. (2004) ‘Prostitution is Sexual Violence’, Psychiatric Times, 1 października 2004.
[5] Zuger, A. (1998) ‘Many Prostitutes Suffer Combat Disorder, Study Finds’, New York Times, 18 sierpnia 1998.
[6] Amnesty International (2018) ‘Body politics: a primer on criminalization of sexuality and reproduction’, 12 marca 2018, s.54.
[7] Global Network of Sex Work Projects (2020) ‘Sex Workers’ Lack of Access to Justice’, s. 6-11 oraz s. 13.
[8] Artykuł 2 of the Traktatu o Unii Europejskiej.
[9] Council of Europe (2022) ‘Impact of COVID-19 on Women’s Access to Justice’.
[10] Global Network of Sex Work Projects (2020) ‘Sex Workers’ Lack of Access to Justice’ oraz raport Rady Europejskiej 'The impact of COVID-19 on women’s access to justice’, s. 68.
[11] Wong, S. (2014) ‘Decriminalising sex work would cut HIV infections by a third’, Imperial College London, 24 lipca 2014.
[12] Platt, L. et al. (2018) ‘Associations between sex work laws and sex workers’ health: a systematic review and meta-analysis of quantitative and qualitative studies’, PLOS Medicine, 15(12).
[13] ‘Mężczyźni stanowią większość zidentyfikowanych ofiar handlu ludźmi w sektorach tak różnych jak rolnictwo, budownictwo, hotelarstwo i rybołówstwo. Kobiety również padają ofiarą handlu ludźmi w celu wyzysku w pracy, często w bardziej odizolowanym środowisku pracy domowej i opiekuńczej’ — tłum. red. (GRETA – the Group of Experts on Action against Trafficking in Human Beings, ‘Human trafficking for the purpose of labour exploitation – rozdział Siódmego Raportu Generalnego dot. działalności GRETA’, Rada Europy, 2019, s.6.)
[14] Sprawozdanie Komisji z 19 grudnia 2022 nt postępu w walce z handlem ludźmi (Czwarte Sprawozdanie) (COM(2022)0736).
[15] Pozostałe 49% jest podzielone między przypadki handlu ludźmi w innych celach, z których każdy ma znacznie niższy odsetek, dlatego też wykorzystywanie seksualne jest zdecydowanie największą kategorią, chociaż stanowi “tylko” 51% — tłum. red.
[16] Crouch, D. (2015) ‘Swedish Prostitution Law Targets Buyers, but Some Say It Hurts Sellers’, New York Times, 14 marca 2015.
[17] Claude, K. (2010) ‘Targeting the Sex Buyer — The Swedish Example: Stopping Prostitution and Trafficking Where It All Begins’, The Swedish Institute.
[18] Inspection générale des affaires sociales (2019) ‘Evaluation de la loi du 13 avril 2016 visant à renforcer la lutte contre le système prostitutionnel et à accompagner les personnes prostituées’.
[19] Anklesaria A. oraz Gentile, J., (2012) ‘Psychotherapy with women who have worked in the “sex industry”’, Innovations in Clinical Neuroscience, 9(10): 27-33.
[20] Federalne Ministerstwo Rodziny, Seniorów, Kobiet i Młodzieży (2004) ‘Health, Well-Being and Personal Safety of Women in Germany — A Representative Study of Violence against Women in Germany’.